سه راهی و محافظ برق – هفت نکته طلایی در مورد انتخاب محافظ جان

کلید محافظ جان چیست؟

کلید محافظ جان (محافظ نشتی جریان) Residual Current Circuit Breaker یا به اختصار RCCB در زمان رخ دادن جریان نشتی در سیستمهای الکتریکی خانگی یا صنعتی موجب قطع شدن جریان برق می شود و از ایجاد خطرات احتمالی پیشگیری می کند. با استفاده و نصب درست اجزای سیستم حفاظتی و بکارگیری کلیدهای محافظ نشتی جریان( کلید محافظ جان) می توان از رخ دادن حوادث برق گرفتگی و آتش سوزی پیشگیری کرد. از مهمترین علتهای وقوع خسارات مالی ، صدمات و تلفات جانی به ویژه در منازل مسکونی ، مراکز اداری ، تجاری و مجتمع های صنعتی رعایت نکردن مسائل ایمنی در هنگام استفاده از انرژی برق است. به منظور محافظت از جان افراد در برابر خطر برق گرفتگی و پیشگیری از خطر آتش سوزی در اماکن مسکونی و صنعتی ، از کلید محافظ جان بکار برده می شود . این کلیدها بر اساس حساسیت خود به دو مدل خانگی و صنعتی تقسیم می شوند و علاوه بر حفاظت افراد در برابر تماس مستقیم و یا غیر مستقیم برق ، با جلوگیری از نشتی جریان در حفاظت دستگاه ها و تجهیزات صنعتی نیز موثر می باشند . اگر حساسیت کلیدها تا ۳۰ میلی آمپر باشد این کلید به عنوان حفاظت از جان و اگر حساسیت آن بیشتر از ۳۰ میلی آمپر باشد به عنوان حفاظت از تجهیزات صنعتی کاربرد دارد .

کارکرد کلید محافظ جان چیست؟

مکانیزم کارکرد کلید محافظ جان ، محاسبه اختلاف جریان رفت و برگشتی در مدار می باشد و در صورتی که این اختلاف از حد معینی تجاوز کند ، نشان دهنده وقوع جریان نشتی در مدار می باشد و در این زمان سریعا دستور قطع به وسیله کلید محافظ جان صادر می شود.

بدلیل اینکه یک جریان نیم آمپری می تواند موجب به وجود آمدن آتش سوزی شود ، کلید محافظ جان با تشخیص جریان نشتی و قطع جریان ورودی ، از ایجاد آتش سوزی جلوگیری می کند. همچنین به سبب اینکه در صورت وجود جریان نشتی در بدنه وسائل برقی و یا سیستم سیم کشی ساختمان ، این جریان با گذشت زمان بیشتر می شود و احتمال سوختن وسایل برقی و سیستم سیم کشی ساختمان را افزایش می دهد در نتیجه از کلیدهای محافظ جان بکار برده می شود. این کلید موجب کم شدن مقدار هدر رفتن انرژی الکتریکی و برق مصرفی می شود و در نتیجه صرفه جوئی اقتصادی و حفظ ثروتهای ملی را نیز در بر خواهد داشت.

کلید محافظ نشتی جریان به شکل دو پل (برای مدار تکفاز) و چهار پل (برای مدار سه فاز) وجود دارد و شامل سه تیپ کلی می باشد:

• کلید محافظ نشتی جریان تیپ AC

کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ AC توانایی تشخیص جریانهای نشتی با شکل موج متناوب AC را دارند. این دسته از کلید محافظ جان به شکل ۲ پل و ۴ پل می باشد. رنج جریان نامی از ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر و رنج جریان نشتی ۰.۵A , ۰.۳A , ۰.۱A , ۰.۰۳A , ۰.۰۱A بوده و ولتاژ کاری ۲۰۰ تا ۴۰۰ ولت می باشد.

• کلید محافظ نشتی جریان تیپ A

کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ A توانایی تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب AC و مستقیم DC پالسی را دارند. این گروه کلید محافظ جان در انواع ۲ پل و ۴ پل عرضه می شوند. رنج جریان نامی از ۱۶ تا ۸۰ آمپر و رنج جریان نشتی ۰.۵A , ۰.۳A , ۰.۱A , ۰.۰۳A , ۰.۰۱A بوده و ولتاژ کاری ۲۰۰ تا ۴۰۰ ولت است. مدل دیگری از این کلید محافظ جان برای شبکه هایی با ولتاژ ۵۰۰ ولت نیز موجود می باشد.

• کلید محافظ نشتی جریان تیپ B

کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ B توانایی تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب AC و مستقیم DC پالسی تا فرکانس ۱ مگاهرتز و مستقیم DC صاف را دارند. این نوع کلید محافظ جان نیز در دو نوع ۲ پل و ۴ پل در بازار عرضه می شود. رنج جریان نامی از ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر و رنج جریان نشتی ۰.۰۳A تا ۰.۳A بوده و ولتاژ کاری ۲۳۰ تا ۴۰۰ ولت می باشد. همچنین مدلهای ویژه ای از این نوع محافظ جان با توانایی کار تا ولتاژ ۵۰۰ ولت و یا رنج جریان نشتی تا ۰.۵ آمپر نیز موجود می باشد.

مشخصات کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی (جریان نشتی)

دمای کاری کلیدها به منظور قطع جریان نشتی متناوب از ۲۵- تا ۴۰- درجه سیلسیوس و با قدرت اتصال کوتاه ۶ تا ۲۵ کیلوآمپر می باشد .

به منظور حفاظت کـلـیـدهـا و مـدار مصرفی در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار باید فیوز پشتیبان (Back-Up Fuse) براساس جریان نامی کلید و مشخصات ذکر شده در کاتالوگ نصب گردد .

کلیدها با جریان نامی ۱۲۵-۱۶ آمپر ساخته می شوند .

به منظور استفاده مشترکین از کلید تکفاز (خـانـگی) بـه شکل دو پـل ( فـاز + نـول ) و مشترکین سه فـاز (صنعتی) به شکل چهار پل ، که می تواند همراه با نول و یا بدون نول ( در سیستم های سه سیمه) استفاده می شود .

مقدار جریان قطع خودکار کلیدها (حساسیت) از ۱۰ میلی آمپر تا ۵/۱ آمپر ، و مدت زمان قطع حداکثر ۲۰۰ میلی ثانیه می باشد.