نحوه عملکرد کلید محافظ جان
کلید محافظ جان که با نام RCCB یا RCD نیز شناخته میشود، نوعی کلید می باشد که با محاسبه و قیاس جریان سیمهای رفت و برگشت، اگر تفاوتی میان جریان رفت و برگشت وجود داشته باشد مدار را قطع میکند. در حالت نرمال مدارهای الکتریکی، جریان رفت با جریان برگشت یکسان می باشد، ولی در صورتی که جریان میان سیم فاز و نول (در مدارهای تکفاز) یکسان نباشد کلید محافظ جان عمل خواهد کرد. این اختلاف احتمال دارد در اثر اتصال بدنهٔ یکی از دستگاههای الکتریکی باشد که در آن جریان الکتریکی به جای بازگشت از طریق سیم نول از راه زمین به منبع برگشته است که در اصطلاح گفته می شود جریان نشت پیدا کرده است. این وسیله جریانهای نشتی کمی را که به وسیله فیوز مشخص نمیشوند ولی میتوانند سبب ایجاد آتشسوزی یا برقگرفتگی شوند را تشخیص می دهد و مدار را در چند دهم یا صدم ثانیه قطع میکند. همچنین جریان نشتی احتمال دارد از طریق بدن فردی که با زمین تماس دارد و به طور اتفاقی دستش با قسمت برقدار مدار تماس پیداکرده است ایجاد شود ، کلیدهای محافظ جان به صورتی ساخته میشوند که قبل از صدمه رسیدن به فرد باعث قطعی مدار شوند. این کلیدها به منظور قطع مدار در مقابل اضافهبار و اتصالکوتاه تولید نشدهاند. مدل دیگری از این کلیدها که علاوه بر جریان نشتی به اضافهبار هم واکنش نشان میدهند RCBO نام دارد.
ویژگیهای کلید حفاظت از خطر برق گرفتگی (جریان نشتی)
۱- دمای کاری کلیدها به منظور قطع جریان نشتی متناوب از ۲۵- تا ۴۰- درجه سیلسیوس و با قدرت اتصال کوتاه ۶ تا ۲۵ کیلو آمپر می باشد
۲- به منظور حفاظت کـلـیـدهـا و مـدار مصرفی در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار باید فیوز پشتیبان (Back-Up Fuse) طبق جریان نامی کلید و ویژگی ارائه شده در کاتالوگ نصب گردد .
۳- کلیدها با جریان نامی ۱۲۵-۱۶ آمپر ساخته می شوند .
۴- کلیدها به منظور استفاده مشترکین تکفاز (خـانـگی) بـه طور دو پـل (فـاز + نـول) و مشترکین سه فـاز (صنعتی) به طور چهار پل ، که می تواند همراه با نول و یا بدون نول (در سیستم های سه سیمه) استفاده شود.
۵- مقدار جریان قطع خودکار کلیدها (حساسیت) از ۱۰ میلی آمپر تا ۵/۱ آمپر ، و مدت زمان قطع حداکثر ۲۰۰ میلی ثانیه است.
مزایای کلید محافظ جان
استفاده از کلیدهای حفاظت، موجب جلوگیری از خطر برق گرفتگی می شود و از ایجاد آتش سوزی در اثر وجود جریان نشتی پیشگیری می کند. به دلیل اینکه جریان ۵/۰ آمپری می می تواند موجب ایجاد آتش سوزی شود ، کلید حفاظت از خطر برق گرفتگی با شناسایی جریان نشتی و قطع جریان ورودی ، از بروز آتش سوزی ممانعت می کند. لازم به ذکر است اگر جریان نشتی در بدنه وسائل برقی و یا سیستم سیم کشی ساختمان وجود داشته باشد ، این جریان با گذشت زمان افزایش می یابد و امکان سوختن وسایل برقی و سیستم سیم کشی ساختمان را ایجاد می کند . به همین دلیل استفاده از کلیدهای حفاظت از خطر برق گرفتگی ، به دلیل کم شدن مقدار هدر رفتن انرژی الکتریکی و برق مصرفی . سبب صرفه جوئی اقتصادی و حفظ ثروتهای ملی می شود.
همچنین یکی از دلایل اصلی در ایجاد خسارات مالی ، صدمات و تلفات جانی مخصوصا در منازل مسکونی ، مراکز اداری ، تجاری و مجتمع های صنعتی رعایت نکردن مسائل ایمنی در مصرف انرژی برق می باشد .این کلیدها که طبق حساسیت خود در دو مدل خانگی و صنعتی ساخته می شود ، علاوه بر حفاظت افراد در برابر تماس مستقیم و یا غیر مستقیم برق ، به دلیل خودداری از نشتی جریان موجب حفاظت از دستگاه ها و تجهیزات صنعتی نیز می شوند . اگر حساسیت کلیدها تا ۳۰ میلی آمپر باشد این کلید در نقش حفاظت از جان و اگر حساسیت آن بیشتر از ۳۰ میلی آمپر باشد به عنوان حفاظت از تجهیزات صنعتی استفاده می شود .